Humphrey de la Croix

In deze vierde “luchtige” zomerartikelreeks is het thema ‘hotels’ en dat sluit aan bij derde aflevering die als onderwerp ‘reizen voor je plezier had.
We hebben toen gezien dat in vooroorlogs Indië toerisme zich had ontwikkeld. Meer mensen konden in hun vrije tijd attracties bezoeken, reizen en uit eten gaan. Gezien de afstanden in de kolonie was het al gauw nodig ergens te overnachten. In deze aflevering ‘bezoeken’ we enkele hotels, sommige bekend en andere minder bekend. In dit eerste deel zijn het hotels in Sumatra.

Kota Radja
In de hoofdstad van de provincie Atjeh stonden twee grotere hotels. Het grootste was Hotel Atjeh en het andere Hotel de l’ Europe. Ik heb geaarzeld deze hotels voor dit artikel in de serie genieten in Indië te selecteren. Eind negentiende eeuw toen de Atjeh-oorlog gaande was, leek het me geen bestemming voor plezierreisjes. De hotels hebben wel een rol vervuld in het herbergen van zakenlieden en bestuurders die vanuit Java de weerspannige provincie beroepsmatig bezochten.   v

In Kota Radja stond ook Hotel de l’ Europe van G.J. Kugelmann. In 1896 logeerde daar Rudolph MacLeod, een KNIL-kapitein afkomstig van een adellijke Schotse familie van militairen. Zijn vader John Brienen MacLeod was eveneens kapitein bij de infanterie en zijn moeder was de Nederlandse Dina Louisa barones Sweerts de Landas. Rudolph MacLeod bereikte uiteindelijk één rang hoger dan zijn vader: de rang van majoor. In 1895 was Rudolph MacLeod in het huwelijk getreden met de pas achttienjarige Margaretha Zelle. Het werd geen gelukkig huwelijk en in 1907 volgde de scheiding.  Margaretha Zelle trad in de jaren daarna eerst als ‘Lady MacLeod’ op met een amazone act in een circus en werd vervolgens Mata Hari en verwierf faam als danseres.

Medan
Hotel de Boer is het bekendste koloniale hotel in Medan. De naam was eigenlijk NV Hotel Mijn de Boer en de oprichter was Aeint Herman de Boer. Deze van oorsprong Friese ondernemer vertrok was na aankomst in Soerabaja een restaurant. begonnen. Inmiddels in Sumatra met zijn bloeiende rubber- en tabaksplant woonachtig richtte hij in 1898 het hotel op. De regio Medan – Deli was volop in bloei door de tabaksteelt en rubberplantages. Het hotel trok illustere gasten waaronder koning Leopold 2 van België, de zanger Jean-Louis Pisuisse en Margarethe Zelle, beter bekend als Mata Hari. 1)
Hotel de Boer stond toen aan de straat in het centrum die welluidend de Esplanade heette. Tegenover het hotel stond het hoofdpostkantoor dat nog steeds die functie heeft. De huidige naam van het hotel is Inna Dharma Deli Hotel dat aan de buitenkant weinig heel heeft gelaten van de oorspronkelijke uitstraling en grandeur.

 

Brastagi
Ongeveer 70 km zuidelijk van Medan ligt het hoger gelegen Brastagi waar het gelijknamige hotel in 1920 verrees. Het plaatsje was een geliefd vakantieoord voor de plantagebezitters, handelaren en al wie het kon betalen vanwege het koelere klimaat. De omgeving is prachtig met uitzicht op de vulkanen Sibajak en Sinaboeng.
Madelon Székely-Lulofs kwam er ook geregeld en logeerde dan in Hotel Brastagi. Dat ze haar scherpe observaties over de decadente plantagebezitters kon verwerken in haar boeken, was natuurlijk mogelijk door midden in de sfeer en tussen de betrokkenen te zijn.

Fort de Kock
Het huidige Bukittinggi is een vaste bestemming voor toeristen die Sumatra overland reizen. In de koloniale tijd heette de plaats naar Fort de Kock en was een geliefd koel oord in de Padangsche Bovenlanden. Met de vulkaan Merapi op de achtergrond en de canyon het Karbouwengat pal naast de plaats, was Fort de Kock een aantrekkelijke bestemming voor in het weekend of vakanties.
In Fort de Kock waren Hotel Centrum en het Park hotel gevestigd, de beste locaties voor Europeanen om te overnachten in een omgeving die toen nog ongerept was. Roofdieren als tijgers en panters, alsook olifanten behoorden tot de normale fauna.

Padang
Wie wel eens de Sumatra overland tour heeft gedaan zal vast vanaf Padang richting Java zijn gevlogen of juist vanuit Java daar zijn geland. Padang was in de koloniale tijd al een belangrijke handelscentrum en havenplaats. Het grootste hotel was het Oranje Hotel.  Verder waren er het Hotel Centraal, Hotel Sumatra en het Crauys Hotel.

In het tweede deel over hotels zullen we Java bezoeken in de periode 1900 – 1940.

---

Noten
1) Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Hotel_de_Boer

Internet
Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren DBNL): fragment Madelon székely Lulofs over decadente feesten in Hotel de Boer in de jaren 1920:
http://www.dbnl.org/tekst/_par009200901_01/_par009200901_01_0025.php
Over de hotels Grand Preanger en Homan in Bandoeng: http://indotracks-travel.blogspot.nl/2015/03/de-hotel-homann-en-preanger-nostalgie.html

Literatuur
M. Szekely Lulofs,Rubber, Amsterdam 1933.